Garść wskazówek, dzięki którym ze spokojem, akceptacją i szacunkiem przejdziecie Państwo przez adaptację w Naszym Przedszkolu.
Adaptacja jest procesem. Nie ma złotych recept, sztywnych ram czasowych, ani rozwiązań, które sprawdzą się w przypadku każdego dziecka. Są jednak pewne elementy, które mogą mieć znaczenie dla adaptacji przedszkolnej dziecka i jego rodziny. Bardzo ważne jest dostrzeżenie, że adaptacja nie dotyczy tylko dziecka, ale i jego otoczenia. Zmienia się równie rzeczywistość rodziców.
„Zanim pomyślisz o adaptacji dziecka – pomyśl o swojej adaptacji i o swoich emocjach (…) Naturalne jest, że sytuacja rozstania jest trudna dla obu stron, ale to dorosły powinien uporządkować swoje uczucia, by móc prowadzić swoje dziecko. To Ty musisz odnaleźć w sobie siły, by stać się dla niego oparciem w tej sytuacji.”
Katarzyna Wnęk-Joniec
Kiedy myślimy o adaptacji powinniśmy pomyśleć o zaufaniu do siebie, do dziecka i jego kompetencji oraz zaufaniu do kadry przedszkola. Zaufanie do siebie to umiejętność dostrzeżenia, że wiem, co robię i wiem, jakie decyzje podejmuję. Każdy rodzic może mieć wątpliwości, kryzysy, albo obawy, ale one są moje – rodzica. Moja jest tęsknota, nie mojego dziecka, więc go nią nie obarczam. Moje są obawy, nie mojego dziecka, więc ich na nie nie przelewam.
Moje są nadzieje, nie mojego dziecka, więc nie oczekuję, że ono je zrealizuje, bo mama tak chce. Dziecko wchodzi do przedszkola ze „swoim”, a to, co moje, zostaje ze mną. To bardzo ważne by zrozumieć ten podział i nie obarczać dziecka określeniami typu „Nie bój się przedszkola, tam się nic złego nie będzie działo.” „Bądź dzielny, mamusia będzie tęsknić i się martwić.”
Jeśli jest Ci trudno, czujesz obawy, niepokój – być może warto byś poszukał wsparcia dla siebie. Poproś o rozmowę z osobą, której ufasz – może być to ktoś z przedszkolnego personelu (nauczyciel, dyrekcja, psycholog przedszkolny) lub z ktoś z zewnątrz, kto wesprze Cię w uporządkowaniu Twoich myśli.
Pomocne może okazać się wysłuchanie porad i wskazówek np. personelu przedszkola, ale każdą z nich dostosowujemy do potrzeb swoich i swojego dziecka, tak by były pomocne w tej konkretnej sytuacji i dostosowane do Państwa potrzeb. Nikt nie zna Waszych dzieci lepiej niż Wy sami i to Wy jesteście ekspertami w sprawie swojego dziecka.
Nie powinniśmy kierować się sztywnymi normami i oczekiwaniami typu: ile „powinna” trwać adaptacja i co „musi” umieć dziecko zaczynające przedszkole?
Możemy mówić o pewnych wzorcach, opcjach, pomocnych zachowaniach, ale to, ile z tego Państwo weźmiecie, a ile naprawdę przyda się Waszemu dziecku, jest już inną kwestią. Nie da się ustalić jednego wzorca postępowania i założyć limitów czasowych, w których “MUSI” zakończyć się adaptacja, a dziecko POWINNO chcieć zostawać bez rodziców. W ogóle słowa “MUSI” oraz POWINNO proponujemy usunąć ze słownika.
Na co warto zwrócić uwagę podczas pierwszych dni w przedszkolu ?
- Ważne jest, by dziecko dostało każdego dnia jasny komunikat o tym, kiedy Rodzic po nie wróci i wielu dzieciom ułatwia też, jeśli są odbierane o stałej porze, np. po umówionym posiłku. Określenia typu „Będę o 16.00.” nie znaczą nic konkretnego dla dzieci. Dzięki takiej przewidywalności i na bazie ufności w stosunku do Rodzica, dziecko buduje też zaufanie do przedszkola. Wielu dzieciom pomaga też dostrzeżenie ich potrzeby wpływu i autonomii – być może Twojemu dziecku także będzie lżej jeśli będzie mogło samo zdecydować, w jaki sposób spędzicie razem czas po powrocie do domu.
Nikt nie powinien zabierać od Ciebie dziecka na siłę – jeśli dziecko bardzo protestuje to znaczy, że należy wspólnie z personelem poszukać rozwiązań, które pozwolą mu poczuć się bezpiecznie w nowej sytuacji. Dziecko, które dobrze zaadaptowało się w przedszkolu to dziecko, które chętnie wchodzi do sali.
2. Niech pożegnanie odbywa się w sposób, który da Twojemu dziecku największe poczucie bezpieczeństwa. Często pomaga pytanie dziecka o to, w jaki sposób ono chce się pożegnać. Może pomocne będzie umówienie się na konkretny rytuał? Może być to buziak w szatni i mocny uścisk w drzwiach wybierzecie jakiś sposób zarezerwowany tylko dla przedszkola? Może będzie to pożegnanie przez zabawę, która wprowadzi dziecko w przyjemny nastrój?
3. Duży niepokój budzi kwestia żywienia. Dzieci podczas adaptacji potrzebują przestrzeni i usłyszenia swoich potrzeb. Dzieci głodne po prostu jedzą, dzieci zdrowe nie dadzą się zagłodzić. Dzieci w adaptacji mogą mieć słabszy apetyt, mogą nie mieć czasu na jedzenie albo wcale się nim nie interesować.
Pamiętaj! Spokój rodzica to spokój Twojego dziecka.
Dzieci w adaptacji “nie muszą” i “nie powinny”. One mogą, chcą, nie chcą, potrzebują. I na tych potrzebach teraz się skupmy. Dajmy im czas na oswojenie się i usłyszenie swoich potrzeb. Warto ustalić z wychowawcą, że dziecko może poprosić o konkretny produkt i mieć możliwość rezygnacji z pozostałych, np. zje wyłącznie ryż, ale nie będzie zmuszane do zjedzenia szpinaku, za którym nie przepada.
4. Pomocne może okazać się oswojenie tematu przedszkola poprzez opowiadanie o tym, że rodzice lub starsze rodzeństwo również chodzili do przedszkola. Możecie wspólnie obejrzeć zdjęcia z tego okresu.
5. Przed pierwszym dniem w przedszkolu warto kilka razy wybrać się tam na spacer pokazać okolicę i plac zabaw. Warto również skorzystać z dni adaptacyjnych i początkowo zostawiać dziecko w przedszkolu tylko na kilka godzin, np. do obiadu.
6. Dziecko w wieku przedszkolnym ma coraz większą potrzebę autonomii i chciałoby decydować o wybranych rzeczach. Może samodzielnie wybrać pastę i szczoteczkę do zębów. Kapcie z ulubionym bohaterem bajki mogą stać się wsparciem i możliwością do rozpoczęcia rozmowy z nowymi kolegami.
7. Wsparciem w początkowych dniach może okazać się również ulubiona maskotka lub zabawka, która będzie łącznikiem między znanym światem domowym a przedszkolem.
8. Podczas pierwszych dni warto szczególnie zadbać o wygodne ubrania, tak by dziecko w nowym otoczeniu mogło bawić się swobodnie. Pomocna może być bluza lub sweterek które dzieci będą mogły zdjąć samodzielnie, na wypadek gdyby początkowo wstydziły się prosić o pomoc nauczyciela.
9. Rodzice często szukają takich magicznych zwrotów, coś jak „czary mary, działa na wszystkich”. Empatyczne „yhm”, robi czasem więcej niż wystudiowane zdania. Nie oznacza to oczywiście, że to „yhm” to jakaś recepta, klucz. Ale czasem, kiedy dziecko mówi, że nie chce, że się boi, że chce do domu, usłyszenie tego wszystkiego, bycie obok i empatia właśnie, są tym, co może wspierać adaptację. Pomocne wtedy może być nazywanie tego, o czym mówi nam dziecko („Widzę, że to dla Ciebie trudne”), sprawdzenie („Chciałbyś wejść tam ze mną?”), albo po prostu usłyszenie i zrobienie na to przestrzeni.
10. Dziel się z nauczycielami tym, co obserwujesz w kontakcie ze swoim dzieckiem, pytaj jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, słuchaj wskazówek ale jednocześnie – ufaj swojej intuicji. Najcenniejsze, co możesz dać od siebie Nauczycielom w przedszkolu to wiedza o dziecku – to Ty znasz je najlepiej! Intencją każdego nauczyciela jest dobre samopoczucie dziecka, o które najlepiej i najłatwiej jest zadbać przy współpracy i dzieleniu się informacjami. Budujcie swoją współpracę w oparciu o wzajemne zaufanie.
11. Jeśli dziecko nie chce opowiadać o dniu spędzonym w przedszkolu, nie należy go wypytywać czy było grzeczne, czy zjadło obiad, czy dużo płakało… To pytania trudne dla dzieci, które zazwyczaj po wyjściu z przedszkola chcą po prostu nacieszyć się byciem razem z Rodzicem. Jeśli potrzebujesz więcej informacji o tym, co działo się w ciągu dnia śmiało zapytaj o to Nauczycieli. Wiedzą oni jak ważnym czasem jest adaptacja dziecka w przedszkolu i chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania.
12. Należy rozmawiać z dzieckiem o tym, co jest dla niego trudne i wspólnie szukać rozwiązań. Powinniśmy dostrzegać emocje dziecka i rozmawiać z nim o smutku, niezadowoleniu i niepokoju. Czasem jest tak, że dzieci dopiero przy rodzicach czują się na tyle bezpiecznie, by pokazać/powiedzieć, że coś je przerosło, chociaż w ciągu dnia Nauczycielom wydawało się, że wszystko jest w porządku.
13. Zachęcamy do szukania wsparcia wśród personelu przedszkola. Dyrektor, nauczyciele i psycholog są do Państwa dyspozycji. Wierzymy, że wspólnie przejdziemy przez ten proces sprawnie i pomożemy rozwiać wszelkie wątpliwości.
Opracował psycholog Przedszkola Little Academy
